Hóa dầu là một ngành công nghiệp thiết yếu phục vụ nhiều cho nhu cầu cuộc sống của con người, từ bao bì thức ăn, đồ dùng nhà cửa, sản xuất,… đều có các sản phẩm được bắt nguồn và liên quan từ công nghiệp hóa dầu.

Sản phẩm hóa dầu – quen thuộc với nhân loại

Những sản phẩm hóa dầu xuất phát từ dầu mở và khí thiên nhiên là nền tảng của hầu hết các ngành công nghiệp hiện đại, từ những vật liệu tổng hợp cao cấp cho máy bay cho đến các vật dụng đơn giản như máy tính, điện thoại đồ chơi, nước hoa, quần áo,… đều có liên quan đến các sản phẩm hóa dầu. Đây có thể coi là một sản phẩm đặc biệt và gắn liền với sự phát triển của nhân loại trong kỷ nguyên công nghệ hiện tại.

Sản phẩm hóa dầu là các hóa chất được sản xuất từ nguyên liệu là sản phẩm trung gian của NMLD (nhà máy lọc dầu chuyên các sản phẩm lọc dầu với nguyên liệu là dầu thô, nhiên liệu hóa thạch) hoặc từ khí thiên nhiên. Sản phẩm hóa dầu chia làm nhiều nhóm bao gồm:

• Nhóm Olefin: nguyên liệu để sản xuất các hóa chất công nghiệp, chất dẻo, nhựa và cao su tổng hợp.
• Nhóm hợp chất thơm (aromatics): Sản xuất thuốc nhuộm, chất tẩy rửa tổng hợp và các loại nhựa, sợi nhân tạo.
• Nhóm khí tổng hợp: Dùng làm nguyên liệu sản xuất ammoniac cho phân đạm, methanol là dung môi và nguyên liệu cho các sản phẩm hóa dầu khác.

Công nghệ lọc hóa dầu – những điều cần biết

Các sản phẩm hóa dầu phổ biến như vậy bởi sự đa dạng và phù hợp khi dễ dàng thay thế các sản phẩm thiên nhiên với tính năng tốt hơn, độ bền cao hơn, giá thành thấp hơn, cùng nhiều đặc điểm hiện đại hơn.

Từ dầu thô, thông qua hàng chục quá trình lọc cũng như chưng cất bởi công nghệ lọc dầu, người ta có thể sản xuất ra hàng trăm loại sản phẩm xăng dầu và nguyên liệu hóa dầu khác nhau.

Tuy đây là một vật liệu hữu ích, nhưng quy trình lọc hóa dầu lại đòi hỏi rất nhiều quy định, bởi không chỉ kiểm soát về mặt an toàn cho con người, hạn chế ô nhiễm hệ sinh thái thì các tiêu chuẩn về quy trình, năng lượng đầu vào là rất nghiêm ngặt. Chỉ cần một sai số không đáng có sẽ có thể gây ra tai nạn hoặc ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm đầu ra.

Trong thời điểm hiện tại, công nghệ lọc hóa dầu vẫn đang hàng ngày được cải tiến, thân thiện hơn với môi trường, hữu dụng hơn và thông minh hơn , thích ứng dễ dàng hơn với sản xuất.

Trong vòng 20-30 năm tới, ngành công nghiệp lọc – hóa dầu của thế giới sẽ phát triển với những xu thế đặc thù đã được hình thành:

• Các nguồn dầu thô càng ngày càng nặng hơn, chứa nhiều lưu huỳnh hơn, cần phải sử dụng kết hợp các công nghệ cracking xúc tác, hydrocracking, cốc hóa và khử lưu huỳnh, với sơ đồ chế biến sâu hơn.
• Chất lượng sản phẩm xăng dầu ngày càng cao, ngày càng sạch (Euro IV, V) đòi hỏi sử dụng các công nghệ chuyển hóa sâu, tinh chế sản phẩm với các thế hệ xúc tác mới có hoạt tính và độ chọn lọc cao hơn.
• Sử dụng CNG, LNG làm nhiên liệu động cơ, thay thế một phần xăng dầu, nhất là ở các đô thị và khu công nghiệp
• Hoàn thiện công nghệ sản xuất nhiên liệu sinh học thế hệ thứ 2, thứ 3, sử dụng các quá trình nhiệt phân nhanh kết hợp với các công nghệ chế biến bằng hydrogen truyền thống, đảm bảo được tính cạnh tranh về hiệu suất và hiệu quả kinh tế, môi trường, chuẩn bị cho tương lai dài.
• Khí thiên nhiên sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nguồn nguyên liệu cho hóa dầu và lọc dầu với việc sử dụng công nghệ khí tổng hợp, chuyển hóa qua Metanol, olefin, các dẫn xuất của quá trình oxo. Các thế hệ xúc tác mới cho phép chế biến hiệu quả khí thiên nhiên với hàm lượng CO₂ cao.

Những liên hợp lọc dầu – hóa dầu – hóa khí với quy mô lớn sẽ xuất hiện ngày càng nhiều, nhất là tại các thị trường đang lên như ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, thay thế cho những nhà máy lọc dầu cũ ở các nước công nghiệp phát triển như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc đang lần lượt dừng hoạt động.